Types
Het buitengewoon basisonderwijs biedt momenteel nog acht types aangepast onderwijs aan. De indeling hiervan is gebaseerd op de bijzondere opvoedings- en onderwijsbehoeften die bepaalde leerlingen gemeenschappelijk hebben.
–Type 1 :
kinderen met een lichte mentale (=geestelijke) handicap of een ontwikkelingsachterstand kunnen hier terecht. De leerinhoud sluit sterk aan bij wat onderwezen wordt in het gewoon lager onderwijs. De leerlingen hebben echter meer tijd nodig, de leerstof is beperkter. De basisvaardigheden lezen, schrijven en rekenen zijn zeer belangrijk en worden aangebracht op een aangepaste manier. Ook de andere domeinen krijgen nog ruime aandacht. Veel type 1-leerlingen stromen door naar het Buitengewoon Beroepsonderwijs, een beperkt aantal type 1-leerlingen gaat door naar het gewoon beroepsonderwijs. Type 1-onderwijs start vanaf het lager onderwijs.
De speelleerklas of de brugklas
Net zoals bij type 8 kunnen kinderen op zesjarige leeftijd instappen in de speelleerklas of de brugklas. Sommige leerlingen zijn op zes jaar nog niet volledig klaar om naar het eerste leerjaar over te stappen en dan kan de speelleerklas of de brugklas een alternatief bieden. Op een speelse manier wordt hier gestart met lezen, schrijven en rekenen. Er wordt geoefend op concentratie, de fijne motoriek wordt verbeterd en de oog-handcoördinatie wordt gestimuleerd. De speelleerklas is een tussenstap tussen de laatste kleuterklas en het eerste leerjaar. Kinderen worden hier voorbereid op een terugkeer naar het gewoon onderwijs en deze klas is een alternatief voor een jaar blijven zitten in de laatste kleuterklas of het dubbelen van het eerste leerjaar. Na negen maanden speelleerklas is GON–begeleiding achteraf in het gewoon onderwijs mogelijk.
–Type 2 :
kinderen met een matige of ernstige mentale handicap : dit type onderwijs wordt ingericht vanaf het kleuterniveau. Wat bij andere kinderen een spontaan groeiproces is, dient bij type 2-kinderen zo vroeg mogelijk aangeleerd te worden. Vooral dagelijkse dingen die het initiatief en de zelfstandigheid bevorderen worden hier aangeleerd. Nuttige vaardigheden, taal en communicatie, creatieve en sociale activiteiten, aanpassing van het gedrag horen tot het onderwijspakket. De kinderen worden zoveel mogelijk gestimuleerd met aangepaste leermethodes maar tegelijkertijd is het leerkrachtenteam realistisch wat betreft de capaciteiten van elk kind. Kinderen die de mogelijkheid in zich hebben om te leren lezen helpt men om eenvoudige teksten te lezen en te begrijpen. Rekenen heeft betrekking op het concrete. Kinderen leren dingen die te maken hebben met tijd, geld, wegen, meten, vergelijken. Het merendeel van de kinderen gaat verder naar het buitengewoon secundair onderwijs dat hen verder voorbereidt op een leven in een beschermd arbeidsmilieu.
–Type 3 :
kinderen met ernstige emotionele problemen en /of gedragsproblemen : kinderen die hier terecht komen vertonen storend gedrag dat in een gewone school niet of onvoldoende kan opgevangen en begeleid worden. Een gespecialiseerd team in het buitengewoon onderwijs hanteert opvoedingsmethodes om de verstoorde persoonlijkheidsontwikkeling van het kind op te vangen en positief te beïnvloeden. Vanuit type 3 is de doorstroom naar het gewoon secundair onderwijs een reële mogelijkheid.
–Type 4 :
kinderen met een fysieke (= lichamelijke ) handicap : kinderen die ernstige bewegingsmoeilijkheden hebben, verlamming, verkrampte bewegingen maken kunnen in type 4-onderwijs terecht. De oorzaken van deze letsels kunnen aangeboren zijn of ze kunnen het gevolg zijn van een door een ongeval veroorzaakte hersenbeschadiging. Ook kunnen de letsels hun oorzaak vinden in spierziekten. Het leer- en ontwikkelingsproces wordt bij deze kinderen begeleid door aangepaste methoden, behandelingen en stimuleringen.
–Type 5 :
kinderen die in een ziekenhuis opgenomen zijn of door hun labiele gezondheidstoestand in een ziekenhuis of in een andere medische instelling moeten verblijven. Het onderwijs in de ziekenhuisscholen tracht aansluiting te vinden bij het verworven peil van de leerling. Op deze manier wordt de schoolse achterstand die het kind door een te lange afwezigheid dreigt op te lopen enigszins beperkt. Het les geven in een ziekenhuis kan op twee verschillende manieren gebeuren :
-Ofwel “bed aan bed”
-Door het vormen van klasjes binnen de muren van het ziekenhuis.
In Vlaanderen zijn er een aantal extra initiatieven voor zieke kinderen. Zo is er Bednet die er voor zorgt dat zieke kinderen van thuis uit of vanuit het ziekenhuis de lessen kunnen volgen die in hun klas bezig zijn, samen met hun eigen leerkracht en klasgenoten via de computer. www.bednet.be
Verder zijn er ook nog een aantal verschillende organisaties die zich op vrijwillige basis belangeloos inzetten om kinderen die door ziekte lang moeten thuis blijven bij te werken.
Zo is Auxillia een vzw die onderwijs aan huis aanbiedt voor kinderen die nergens met hun vraag naar onderwijs en/of vorming terecht kunnen. Auxillia werkt met vrijwilligers die één tot twee uren per week onderwijs of begeleiding geven aan ondermeer zieke kinderen. Auxillia Vlaanderen werkt in twaalf regio’s projecten uit over heel Vlaanderen.
www.onderwijsvoorziekekinderen.be
–Type 6 :
kinderen met een visuele handicap ( = gezichtsstoornis) : blinde en slechtziende kinderen kunnen hier terecht. Men werkt hier met specifieke methoden om de gezichtshandicap van het kind te compenseren. Men leert aan de blinde kinderen het Brailleschrift aan. Deze vaardigheid hebben de kinderen nodig als ze verder willen studeren. Door een intensieve training leert men de slechtzienden ook hun resterende gezichtsvermogen optimaal te gebruiken. Men leert hen ook om zich zo goed mogelijk te kunnen oriënteren en met hun handicap uit de slag te trekken en dit eventueel met bepaalde specifieke hulpmiddelen die hen ondersteunen.
–Type 7 :
kinderen met een auditieve handicap ( = gehoorstoornis) : dove en slechthorende kinderen kunnen hier terecht. Communiceren is een heel belangrijk aandachtspunt binnen dit soort onderwijs. Omdat deze kinderen vaak vereenzamen door hun achterstand in taalontwikkeling en tevens ook een vertraagde verstandelijke en emotionele groei doormaken is gespecialiseerde hulp op maat hier een noodzaak. Kinderen worden hier vertrouwd met liplezen, hoortraining, gebarentaal, er wordt geoefend in sociale omgang, er wordt gebouwd aan het zelfvertrouwen.
–Type 8 :
kinderen met ernstige taal- spraak en leerstoornissen : de meeste leerlingen die hier terecht komen kunnen het niveau van het gewoon lager onderwijs wel aan. Door hun stoornis hebben ze vaak een grote achterstand opgelopen in het gewoon onderwijs. In dit type onderwijs volgen ze de lessen dan in aangepaste groep voor een bepaalde activiteit. De therapeutische behandeling die de leerlingen hier krijgen moet de leerlingen helpen om hun problemen die het leerproces hinderen aan te pakken en te verhelpen. Leerlingen van type 8 stappen normaal gezien over naar het gewoon secundair onderwijs of ze keren in de loop van het basisonderwijs terug naar de gewone school. Dit type onderwijs wordt pas georganiseerd vanaf de lagere school.
Net voor de start van het schooljaar 2011-2012 werd alsnog beslist om het decreet leerzorg op korte termijn niet in te voeren. Het wordt dus eerder een lange termijnplan. In afwachting daarvan zal de minister van onderwijs Smet wel enkele dringende maatregelen nemen. Zo komt er de oprichting van een nieuw type in het buitengewoon onderwijs, speciaal voor kinderen met een autismespectrumstoornis (ASS),
type 9.
Tot nu toe werden kinderen met ASS meestal ondergebracht in type 3 (leerlingen met ernstige emotionele of gedragsproblemen) of type 7 (kinderen met een gehoorstoornis).Voortaan zal daar dus een afzonderlijk type voor hen komen. Hoe dat precies zal georganiseerd worden is nog niet echt duidelijk. Ook staat nog niet vast vanaf welk moment dit zal gerealiseerd worden. De onderwijsminister Smet hoopt dat er in de loop van de volgende legislatuur aan een nieuw globaal plan gewerkt wordt om kinderen met specifieke onderwijsbehoeften verder te helpen.
Een school die buitengewoon basisonderwijs organiseert kan één of meer types organiseren.
